Human Design
september 28, 2022
Knuffelen is het toverwoord
december 24, 2022Yoga en mindfulness voor preventie en herstel bij eetstoornissen Yoga helpt bij de ontwikkeling van zelfregulatie.
Dat betekent leren omgaan met je gedachten, gevoelens en acties. Zelfregulatie is leren hoe je jezelf van stress naar rust kunt brengen, en andersom. Yoga helpt om geen externe manieren zoals een eetstoornis nodig te hebben om de uitdagingen die je tegenkomt, het hoofd te bieden.
Hoe een eetstoornis zich uit is bij iedereen anders. Een beperkte voedselinname, excessief bewegen, overeten, overgeven en eetbuien zijn enkele voorbeelden. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is een eetstoornis vaak niet zichtbaar. Het speelt zich in eerste instantie in het hoofd van iemand af, maar kan wel (ernstige) lichamelijke gevolgen hebben.
Het ontstaan van een eetstoornis ligt in een combinatie van sociale (cultuur, etniciteit, familie), biologische (genetische kwetsbaarheid, ziekte) en psychologische (trauma, zelfwaardering, coping mechanismen) factoren. Daarmee is duidelijk dat het probleem in feite niet het eten is. De achterliggende factoren maken dat iemand een extern controle mechanisme nodig heeft om te kunnen omgaan met uitdagingen in het leven.
Hoe je eet is een spiegel van je verlangens of zorgen. Eten of niet eten, de focus op je lichaam of op beweging, het is een afleiding van de werkelijke emoties die er zijn. Emoties die bewust worden weggedrukt of die nog niet bewust aanwezig zijn. Wanneer je je leeg, moe, eenzaam, boos, bang, blij of verdrietig voelt, hoef je natuurlijk niet direct te eten of het eten te laten. Dat helpt niet om je gevoelens te veranderen (op de lange termijn). In plaats daarvan wil je eerst dat gevoel onderzoeken. Yoga en mindfulness zijn een mooie manier hiervoor.
Yoga en mindfulness zijn eveneens voedsel. Dat helpt om onze hersenen, gedachten en gevoelens in balans te brengen. Dit heeft invloed op hoe je lichaam functioneert en het functioneren van je lichaam heeft weer invloed op hoe je hoofd functioneert.
Als je aan mensen met een eetstoornis vraagt wat ze graag zouden willen leren, is het eerste antwoord vaak ook niet ‘normaal willen eten’. Veel meer willen ze leren om te ontdekken wat hun grenzen zijn en ze aan te geven, willen ze beter slapen, uit het hoofd komen, leren omgaan met spanning, zich thuis voelen in hun lichaam en leren om te ontspannen. Wanneer aan dit soort thema’s en de achterliggende factoren wordt gewerkt, zal de eetstoornis stapsgewijs afnemen. Dan kan iemand weer beter met voeding en zichzelf leren omgaan.
Onderzoek laat zien dat yoga kan helpen bij het reguleren van het zenuwstelsel zodat er een betere omgang met angst en depressie ontstaat. Door de verbinding in een groep kan yoga tevens bijdragen aan het ontwikkelen van een identiteit los van de eetstoornis. Bovenal helpt yoga bij de ontwikkeling van zelfregulatie, het kunnen omgaan met de eigen emoties. Het gevoel dat je zelf controle hebt over je leven; over gedachten, gevoelens en acties. Leerdoelen zijn hoe je jezelf van stress naar rust en andersom kunt brengen en leren hoe je jezelf kunt bewegen naar een prettig gevoel. Dan zijn er geen externe manieren (zoals een eetstoornis) meer nodig om met de uitdagingen die je tegenkomt om te gaan.
Je thuis voelen in je eigen lichaam is een leerproces.
Je thuis voelen in je eigen lichaam is een leerproces. Dit ontstaat door te weten wat er in je lichaam en hoofd gebeurt en dat je hier zelf invloed op hebt. Je kunt leren om bewust waar te nemen welke sensaties in je lichaam aanwezig zijn (interoceptief bewustzijn). Dit is het verstaan van de taal van je lichaam. Het kunnen benoemen wat je waar voelt is een ontdekkingstocht. Want hoe weet jij wanneer je dorst hebt? Wat merk je dan? Pas wanneer we iets bewust ervaren, kan een volgende stap het bewust handelen zijn. Handelen naar wat je lichaam echt nodig heeft. Wanneer iemand met een eetstoornis kampt is dit bewustzijn niet altijd aanwezig. En soms ook juist meer aanwezig. Yoga kan helpen de minder actieve waarnemingen te versterken en de overactieve waarnemingen te verzachten.
Niet iedere yogales is geschikt voor iedereen. We moeten ons er van bewust zijn dat bepaalde aspecten van yoga een eetstoornis kunnen verergeren. Belangrijk is het taalgebruik en de attitude van de yogadocent. Als docent wil je bewust zijn van de vaak negatieve beleving van het lichaam die mensen met een eetstoornis hebben. Ook hoe ze gericht zijn op beweging. Het is de kunst om zo neutraal en mindful mogelijk te spreken over houdingen en het lichaam. De ene houding is niet beter of slechter dan de andere. De uitvoering van de ene persoon is niet beter of slechter dan die van een ander. Voor iedereen is er een houding en uitvoering die juist voor die persoon werkt. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met wat zich kan voordoen.
Om rekening mee te houden:
Fysiek: Het uitputtende karakter van een eetstoornis kan leiden tot bijvoorbeeld hartproblemen, een disbalans aan vocht en elektrolyten in het lichaam en duizeligheid. Een intensieve (bijv. hot of vinyasa) yogales wordt dan ook niet aangeraden. Uitputting moet worden voorkomen. Een goede balans in het kunnen ervaren van de verschillen tussen uitdagende houdingen en rustige houdingen is belangrijk. Na een zonnegroet bijvoorbeeld beter niet direct doorgaan met staande houdingen, maar juist een rustpose aannemen om studenten weer op de adem te laten focussen en te herstellen.
Yoga marketing: Gelukkig neemt het af, maar vaak zijn er bij yoga marketing blanke, slanke vrouwen te zien in uitdagende poses. Dat is waar het natuurlijk totaal niet om gaat.
Dissociatie: Wanneer er teveel gevoelens naar boven komen en iemand hier nog onvoldoende mee kan omgaan, bestaat het gevaar hier voor te willen vluchten. In gedachten er afstand van nemen (dissociëren) is dan een tijdelijke oplossing. Dat betekent dat de persoon niet meer in het hier en nu is. Gronden en oriënteren op de omgeving kan helpen hier weer uit te komen.
Perfectionisme: Dit komt veel voor. Niet willen falen. Tot het gaatje gaan. Aardig willen zijn tegen de hele buitenwereld. Een mooie eerste stap is om een andere kant van perfectionisme te ontdekken door eens te kijken waar minder inspanning kan worden geleverd. Goed is ook goed genoeg. Enkel er zijn is al genoeg!
Gelukkig zijn er vele mooie aspecten uit de yoga die iets kunnen toevoegen tijdens het herstel van een eetstoornis. Die kunnen we onder andere vinden bij de yama’s en niyama’s. Bijvoorbeeld ahimsa (geweldloosheid) en santosha (tevredenheid). Kun je proberen milder naar jezelf te zijn? Kun je eens een stapje terug doen in plaats van alsmaar doorzetten. Kun je zien dat het oké is zoals het nu gaat? Dat anders niet per se verkeerd of minder hoeft te zijn?
Zowel het lichaam als het hoofd zijn bij mensen met een eetstoornis vaak overactief en kennen geenrust. Yoga kan alleen al een zetje geven in de activatie van het parasympatisch zenuwstelsel. Een les start ik altijd met een uitnodiging tot het ontdekken van de sensaties in het lichaam, maar ook welke gedachten er in hun hoofd omgaan. Dit kan zowel een zittende, liggende als staande houding zijn, zowel aan het begin als aan het eind van de les. Tijdens de houdingen breng ik veel aandacht naar de waarnemingen die iemand in het lichaam kan voelen (interoceptief bewustzijn). Wat voel je onder je voeten. Kun je je linkervoet voelen? Kun je je rechtervoet voelen? Wat verandert er als je je arm omhoog beweegt? Maar ook genoeg ruimte en tijd geven om alles te ontdekken.
Niet te snel in en uit poses te gaan en vooral iets kunnen/mogen veranderen als dat nodig is (zelfregulatie). Het grootste verschil is de overgang van onrust naar een rustiger gevoel. Langzaam voelen waar echt behoefte aan is. Überhaupt voelen. En soms lukt dat voelen niet of is het te eng. Dan is ook dat helemaal oké.
Veronique van Dam | veronique@velans.nl | 06 57 73 71 83 | Velans / Meer informatie Bron: Tijdschrift voor Yoga, nummer 2-2022
Gwenny Mees
Laten we er voor elkaar zijn, wees dat lichtpuntje in iemands leven, dat maakt de wereld mooier! Voor meer informatie en updates over yoga en transformatief coachen, volg mij op instagram @laluna.yoga.nl
